Page 17 - Yıldız'da Yaşam-Strateji Özel Sayısı

Fehmi Tabak kimdir?
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden mezun olduktan sonra aynı fakültenin İç Hastalıkları Anabilim Dalı’nda uzmanlık eğitimini tamamladı. 1991’de Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı’nda uzman olarak çalışmaya başladı. 1995’te Amerika Birleşik Devletleri’nde Tulane Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Bölümü’nde “Research Fellow” olarak çalıştı. 1996’da doçent, 2002’de profesör oldu. Halen İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi ve Anabilim Dalı Başkanı olarak çalışmalarını sürdürüyor. İlgi alanları, viral hepatitler, HIV ve diğer immun sistemi baskılanmış hastalardaki enfeksiyonlardır.
YILDIZ’DA YAŞAM STRATEJİ ÖZEL SAYISI 15
2021’i pandemi bağlamında düşününce başlangıç noktasına gitmemek pek mümkün olmuyor. Sıfır noktasına gittiğimizde Çin’deki deneyimleri gözlemleyen tıp dünyası böyle bir sağlık krizini küresel boyutta yönetmeye hazır mıydı sizce?
Dünya hazırlıklı görünse bile Dünya Sağlık Örgütü’nün, Birleşmiş Milletler’in organize olmadığını gözlemledik. Pandemi dediğimiz olay, tüm dünyayı ilgilendiren bir salgın. En bilineni 1918’de başlayan İspanyol Gribi; o zamanın şartlarında tahmini 50 milyon kişinin ölümüne sebep olmuş ve dünya, ancak dört yıl gibi bir zaman diliminde toparlanmış. Aslında son zamanlarda bir salgın bekleniyordu fakat koronadan çok influenza salgını olacağı düşünülüyordu. Virüs, her yıl ufak
tefek mutasyon dediğimiz değişimler geçiriyor, Dünya Sağlık Örgütü, dünyanın çeşitli yerlerinden
örnekler alıyor ve dünyada en çok görülen dört kökenden bir aşı üretiyor, onun için her yıl grip aşıları değişiyor. Grip aşılarında korkulan olay “antijenik
shift”
denilen, antijenik yapının tamamen değiştiği bir influenza virüsü.
Çünkü bu virüs, yüz yılda bir gerçekleşen ciddi salgınlardan biri olacaktı. Mesela 2009 yılında bir değişimle domuz gribi salgını oldu. Temmuz ayında Kaliforniya’da başladı derken kış aylarına geldiğimizde her kıtada, her ülkede grip virüsü değişmişti ama korkulduğu gibi olmadı. Daha tehlikeli, akciğeri daha çok tutan, bugün olduğu gibi antijenik bir değişime uğramadı. Aşılar da vardı, iyi kötü ilaçlar da. Korktuğumuz gibi olmadan dünya onun üstesinden geldi. Korona aslında ufak ufak uyarılarını vermeye başlamıştı; mesela ilk koronavirüs 1960 yıllarında tanımlandı. Koronavirüsler, üst solunum yolları enfeksiyonlarına neden olur. Üst solunum yolları enfeksiyonlarına altı
büyük virüs ailesi yol açar. Bunlardan biri koronavirüs ailesidir. Bu enfeksiyonlar soğuk algınlığı veya nezleden, akciğer enfeksiyonlarına kadar çok geniş spektrumda solunum yollarını etkileyen hastalıklara yol açar. Genellikle sorunsuz geçirilirken ileri yaşta veya bağışıklık sistemi yetersiz olanlarda, akciğeri tutarak ölüme neden olabilirler. Gribi kanıksıyoruz halbuki grip yılda 400 bin ila 600 bin kişinin ölümüne yol açıyor. Bugünkü rakamlara baktığımız zaman 2020’nin başından bugüne, neredeyse ikinci yılımızda, tüm dünyanın ekonomisini sarsan COVID-19 yaklaşık 400 milyon kişiyi etkiledi ve altı milyon kişinin ölümüne neden oldu.
Pandemi sürecini yönetirken tıp dünyasında olumlu ya da
olumsuz örnek uygulamalar anlamında hangi
ülkeler öne çıktı?
Wuhan’da yarasadan olduğunu tahmin
ettiğimiz bir bulaşmanın ardından
çok kısa bir süre sonra Londra’da
sokakta gezen
bir insan COVID-19’a
yakalandı. O zamanki koşullarda
herkes çok rahat seyahat
edebiliyordu, virüs de kendine hızla yayılacak