Page 45 - Yıldız'da Yaşam Sayı-1

de okunabiliyor, araştırma da yapılabiliyor. Oyun da oynanabiliyor, kumar da. Konu sadece sosyal medya olduğunda Facebook, hatta Instagram bile önemli bir iletişim aracı olabiliyor. Twitter’ın kayda değer bir haber kaynağı olduğu artık yadsınamaz durumda. Ancak tüm bunlar yalnızca eğlence amaçlı da kullanılabiliyor. Vakit öldürmek için uğranabilen bu mecralar, kul- lanıcının elinin altından ayırmadığı birer bağımlılık aracına dönüşebiliyor.
Nasıl teşhis konur?
Her an bağlı olduğumuz, işlerimizin birçoğunu teknoloji yoluyla halletti- ğimiz günümüzde teknoloji bağımlılığının tanımlanması pek de kolay değildir. Aslında bu aygıtlarla, internetle ya da sosyal medyayla ne
kadar zaman geçirdiğini inkar etmek, bağımlılığın en büyük işaretidir. Bağımlılık hakkındaki temel yönelimleri anlamak, sebeplerini tespit etmek ve risk faktörlerini göz önüne almak, kişi için önem taşır. Araş- tırmalara göre teknoloji bağımlılarının yüzde 70’i, en az bir başka
-alkol, sigara, uyuşturucu gibi- diğer bağımlılığa da sahiptir. Bu kişilerde teknolojik aletleri kullanırken coşku hissi hakimdir. Kişi, bu cihazları ne kadar kullandığı konusunda etrafına yalan söyler; ilgisini gizlemeye çalışır. Yarım saatliğine planladığı internet turu saatler sürebilir. Yapacağı ne varsa hepsini erteler. Arkadaşlar ve aile sürekli bu yüzden ihmal edilir. Çaresiz, suçlu, panik ya da depresif hissettiğinde hemen bu cihazlara yönelir. Telefo-
nuna bildirim/mesaj geldiğinde hemen bakma/yanıtlama ihtiyacı duyar. Hatta bildirim/mesaj/arama gelmese bile geldiğini zannedip sürekli telefonunu kontrol eder. Sanal dünyada olan bitene karşılık gerçek dünyayı görmez-
den gelir. Aşırı kullanımdan ötürü kendini utanmış, suçlu ya da depresif hisseder. Ancak elinin altında bu cihazları bulamadığında da huzursuz ve mutsuzdur; çünkü yoksunluk sendromu kendini gösterir. Telefo- nunu elinden bırakamadığı için gece uykusundan kısar; sabahları gideceği yere geç kalabilir. Önemli bir iş/eğitim fırsatını bile kaçırabilir. Bağımlı
olup olmadığını düşündüğünde ise kendini savunmaya geçer. Teknolojiye bağımlı olmadan önce keyif aldığı şeylerden uzaklaşmıştır. Bunların yarısından çoğu sizde de varsa, teknoloji bağımlısı olduğunuzdan şüpheleniyorsanız yardım almanız ve bundan kurtulmak için harekete geçmeniz gerekir.
Riskleri neler?
Teknoloji bağımlılığı, kişiye bağlı olarak birçok risk barındırır. Zararlı sitelere girmeye, video oyunlarına bağlanmaya, kumar oynamaya, alışveriş sitelerinde fazla para harcamaya, sosyal medya bağımlılığına, aşırı mesajlaşmaya, sosyal çevrenin kaybına ve bilgi kirliliğine yol açabilir. Bu kişilerde gerçeklik algısı yitip gidebilir. Bir araştırmaya göre bugün en çok kullanılan teknolojiye, yani internete bağımlı olmak, insan beynini, madde (uyuşturucu) kullanımından kaynaklanan kimyasal değişikliklere benzer biçimde etkiliyor. Bunun en
iyi anlaşıldığı durumlar ise -her tür bağımlılıkta olduğu gibi- yoksunluk belirtileriyle ortaya çıkıyor. Bu kişiler anksiyete, depresyon, sosyal fobi ve uyku sorunlarından
yakınabi- liyorlar. Öz
saygısı ya da öz güveni düşük bir insan,
kişiliğine tehdit olarak görme-
diği ve konuşma ihtiyacını gidermek istediği için internette
tanımadığı kimselerle sohbet edip yalnızlığa
daha da sürüklenebiliyor. Yeni bir kişilik inşası için
teknoloji kaçınılmaz hale ge- lebiliyor. Kilodaki belirgin artış
veya azalma, geçmek bilmeyen baş/boyun/sırt ağrıları, göz kuruluğu ve
gözlerde kızarıklık, teknoloji bağımlılığının kaçınılmaz sonuçları olarak biliniyor. Karpal tünel sendromu da bu bağımlılığın yol açtığı hastalıklardan biri: Fare, klavye gibi bilgisayar aygıtlarının fazla kullanımında veya akıllı telefonu sürekli tek elde tutmanın sonucunda görülebilecek bu sendrom, el parmaklarının hare- ketinde rol oynayan median sinir yapısının el bileği hizasında sıkışmasıyla meydana geliyor. En sık görülen sinir sıkışmaların- dan biri olan bu hastalık, elde güç kaybıyla başlayıp parmaklar- da karıncalanma ve ilerleyen zamanda uyuşma hissiyle devam ediyor. Bu ağrı ve uyuşukluk gece uykusundan uyandıracak derecede şiddetli olabiliyor.
43
Çocuğum
teknoloji bağımlısı mı?
Çocuğunuz teknolojiyle beraber büyüdüğü için telefonla, tabletle, bilgisayarla çok fazla vakit geçirmesi size normal gelebilir. Eğer siz de bu cihazlarla devamlı haşır neşirseniz çocuğunuzun kullanım oranını gör- mezden geliyor olabilirsiniz. Ancak çocuğunuzun önünde uzun bir gelecek olduğunu unutmamalısınız. Ailenizde teknolojiyle ilişkiyi düzene sokmak konusun- da -eğer sizde de aşırılık varsa- öncelikle kendinizden başlamalısınız. Çünkü çocuklar bir noktada ebeveynle- rini kendilerine örnek alırlar. Araştırmalara göre inter- net en çok 11-35 yaş aralığında kullanılıyor. Teknoloji kullanımı konusunda çocuğunuza çoğu kez ikazda bulunduysanız, bu cihazları sizden gizli kullanıyorsa, geç yatıp uykusunu alamıyorsa teknoloji bağımlılığına yakalanmış olabilir. Teknolojiye bağımlılık geliştiren çocuklarda depresyon, okula adapte olamama ve derslerde başarısızlığın yanı sıra kilo kaybı, obezite, karpal tünel sendromu gibi risklerde artış görülür.